Trống không là không suy nghĩ hay trống không là suy nghĩ, thấy biết mà không bị ảnh hưởng?
Một câu hỏi khó và giải thích tùy theo kinh nghiệm sống đạo.
Nếu cho rằng trống không là không nghĩ gì cả thì con người lúc đó có còn cảm giác gì không? hay không có cảm giác? có biết thời tiết nóng lạnh, mùi hương thoang thoảng, tiếng động xung quanh?
Hay là trống không có nghĩa là vượt, là suy nghĩ mà không bị ảnh hưởng của nghĩ suy. Biết lạnh, biết nóng, biết rõ từng hơi thở, nghe được tiếng chim kêu, tiếng xe chạy, biết được nhiệt lượng trong người, biết dòng điện của mình thông các huyết mạch, nhanh, chậm, các đầu ngón tay ngón chân, những khớp xương lúc đó ra sao, tim đập nhanh hay chậm, hay đập nhẹ nhàng như không đập?
Có phải sự trống không khi thiền quán liên tục tức là biết rõ mọi việc và đồng thời không bị ảnh hưởng bởi mọi suy nghĩ thấy biết của chính mình?
Nếu thấy biết mà không phản ứng thì không có sự kềm chế hay chạy theo cảm nghĩ, cảm xúc. Không kềm chế thì không đè nén, ta có thể biết mà như không biết, thấy mà như không thấy và cảm giác mà như không cảm giác.
Cái trống không của người tu là vượt cái thấy biết. Mà chỉ vượt được cái thấy biết đồng bộ mới có thể định liên tục. Nếu cố gắng đạt hư không trong chốc lát thì sẽ liên tục khi thì định – lúc không định, giống như đứng lên té xuống cả ngày.
Hoặc cho rằng mình đạt được chân như rồi đi đứng vấp váp té nhào không hay.
Cái thấy biết của cảm giác phải đồng bộ với định hay trống không mới thật, vì cái trống không, cái định này mới thật sự là đại định, vì sự song hành này mới đủ khả năng giúp hành giả sống đạo và giảm khó khăn trong đời sống không bị bên tả hay bên hữu, mặt đời và mặt đạo đối nghịch nhau.
Nếu hai mặt đời và đạo cứ mãi đối nghịch thì bước đi của ta sẽ bị quàng xiên liên tục, làm gì và nghĩ gì cũng bị nội chiến, gây đau khổ nội tâm và chắc chắn sẽ gây xáo trộn trong đời sống. Đại định là thấy biết rất rõ trong sự trống không đầy cảm giác.
Muốn sống một đời sống độc lập, tự chủ, vô ngã, ta phải sống, thở, hành xử vượt trên sự xung khắc phải trái, lý luận hơn thua, vượt trên ảnh hưởng của người xung quanh, và nhất là không hành xử theo phản ứng, phản xạ giữa ta và người
Phải thu hết can đảm để đập cho tan cái nhà tù ảo tưởng mà mình cứ sống mãi loanh quanh trong đó, để mạnh mẽ bước ra chọn cho mình một con đường riêng độc lập và tự chủ.
Giá trị con người không do người khác đánh giá cao thấp mới có giá trị thật sự.
Cái giá trị thật sự không do sự đánh bóng, ca ngợi, trang trí hay đề cao.
Tu học, cải sửa, sự chơn thật mạnh dần để thay vì sợ hãi thì hành giả lại càng tiến mạnh, tiến sâu vào sự vạch trần lấy tất cả những sai sót, những bản tánh, những tật không tốt của mình đã làm cho người khác không thích hay phật lòng để tạo ra phản ứng trở ngược lại mình, mà mình cứ tưởng là lỗi của họ.
Tu tập để trở nên một Chân Nhân Thiện Tánh sáng trong, nhưng mấy ai thật sự có can đảm để bước vào đời sống của chân nhân, hay sắp trở nên chân nhân thì ngừng lại và thối lui hay quay ngược lại đời sống của người máy, người của dân gian.
Tất cả những va chạm trong đời sống đều giúp cho ta gạn lọc tâm thân ý nếu ta biết xem đó là những cơ hội để tự kiểm, quán chiếu lại những sai lầm dù là vô ý, vô tình của sự lơ là thiếu tỉnh thức.
Muốn tránh động tâm ta cần trở nên một khán giả trong đời sống của chính mình. Mỗi giờ, mỗi khắc trôi qua là những đoạn phim ngắn.
Sống với tánh không ta mới không ngủ quên khi làm nhân chứng của thời đại, của đời sống mà mình có liên quan mật thiết với tất cả biến chuyển trong thời gian tại thế.
Tu tập để biết được hạt giống hay niệm khởi khi nó nhớm nẩy mầm nơi tâm thức ta là một kết quả tốt. Nhưng ta cần tu tập thường xuyên và chăm chỉ hơn trong đời sống để ta có thể lựa được hạt giống tốt trước khi nó nẩy mầm, hay niệm khởi nào sanh ra cây xanh, lá tốt, quả ngọt, rễ quý có thể làm nên thuốc tốt hơn là rễ mọc, ung thúi.
Ta đang sống, nhưng phải đặt ta trước sự chết sắp xảy ra trong phút chốc, vẫn còn kịp để giác ngộ, để dứt khoát phải đổi thay, để có cơ may hướng thượng, nhằm cho mình có thể chuyển hóa sang một cuộc sống mới trong lành hơn, hạnh phúc hơn.